Elektroconvulsietherapie (ECT), een behandeling met geïnduceerde aanvallen om ernstige psychische aandoeningen aan te pakken, kan een breder scala aan bijwerkingen veroorzaken dan eerder werd aangenomen. Een nieuwe studie, gepubliceerd in het International Journal of Mental Health, heeft het debat over de praktijk opnieuw aangewakkerd en geleid tot oproepen tot een tijdelijke opschorting in afwachting van verder onderzoek.
Voorbij geheugenverlies: een breder spectrum van schade?
Hoewel geheugenverlies op korte en lange termijn goed gedocumenteerde gevolgen van ECT zijn, identificeert het onderzoek 25 extra bijwerkingen, waaronder cardiovasculaire problemen, aanhoudende vermoeidheid en emotionele afstomping. In het onderzoek werden 747 ECT-patiënten en 201 familieleden en vrienden ondervraagd om de mogelijke schade na de onmiddellijke nasleep van de behandeling te beoordelen.
ECT wordt jaarlijks aan ongeveer 2.500 mensen in Groot-Brittannië toegediend, voornamelijk voor ernstige depressies die resistent zijn tegen andere therapieën, evenals voor aandoeningen zoals schizofrenie, bipolaire stoornis en catatonie. De procedure omvat het toedienen van elektrische stroom aan de hersenen onder narcose om aanvallen te veroorzaken, doorgaans gedurende 6 tot 12 sessies.
Gebrekkig onderzoek, serieuze vragen
De auteur van het onderzoek, professor John Read van de Universiteit van Oost-Londen, stelt dat de huidige wetenschappelijke basis onvoldoende is om voortgezet gebruik te rechtvaardigen. “Gezien het feit dat we nog steeds niet weten of ECT effectiever is dan placebo, maken deze verrassende nieuwe bevindingen het zelfs nog urgenter dat het wordt opgeschort in afwachting van een grondig onderzoek naar zowel de veiligheid als de werkzaamheid,” verklaarde hij.
Uit het onderzoek bleek dat bijna een kwart van de deelnemers (22,9%) hartproblemen zoals aritmie post-ECT meldde, terwijl meer dan de helft (53,9%) terugkerende hoofdpijn ervoer. Emotionele afstomping werd gemeld door driekwart (76,4%) van de patiënten. Sommige individuen ondervonden ook functionele beperkingen, zoals relatieproblemen, navigatieproblemen en verlies van woordenschat.
Patiëntenverslagen: levensveranderende gevolgen
Sue Cunliffe, een voormalige ECT-patiënt, beschrijft dat de behandeling ‘mijn leven volledig heeft verwoest’. Ze meldt een blijvende spraakstoornis, trillingen, evenwichtsproblemen en cognitieve tekorten die haar ervan weerhouden als arts te werken. “Een week voor ECT zat ik op een hardloopmachine, speelde badminton en kon poëzie schrijven, en zes weken later val ik van de trap, gekneusd”, zei ze.
Verdeelde meningen onder professionals
ECT blijft een polariserende behandeling binnen kringen van de geestelijke gezondheidszorg. Hoewel sommige artsen positieve resultaten melden, blijven er vragen bestaan over de werkzaamheid en de langetermijneffecten ervan. Professor Tania Gergel, onderzoeksdirecteur bij Bipolar UK, beweert dat er “geen bewijs is om beweringen te staven dat moderne ECT een groot risico voor de lichamelijke gezondheid met zich meebrengt of dat het langdurige hersenbeschadiging en permanente verslechtering van het cognitief functioneren veroorzaakt.” Ze benadrukt het nut ervan bij het stabiliseren van acute symptomen, waardoor patiënten bredere herstelstrategieën kunnen toepassen.
Professor George Kirov van de Universiteit van Cardiff benadrukt echter het “zeer effectieve” karakter van ECT, waarbij hij verbeteringen waarneemt in 60% van de gevallen van ernstige depressie. Hij schrijft de onderbenutting in Groot-Brittannië toe aan stigma, en wijst op het frequentere gebruik ervan in Noord-Europa. Kirov beweert dat meta-analyses de superioriteit van ECT ten opzichte van antidepressiva en andere interventies aantonen.
Ethische zorgen en kwetsbare bevolkingsgroepen
Lucy Johnstone, een klinisch psycholoog, wijst op systemische problemen rond de toediening van ECT. Ze benadrukt dat weinig patiënten zich volledig bewust zijn van de voortdurende praktijk van de procedure en dat oudere vrouwen onevenredig zwaar getroffen worden, waarbij een derde de behandeling tegen hun wil krijgt. Ze merkt ook een zorgwekkende correlatie op tussen het gebruik van ECT en huiselijk geweld onder patiënten, wat erop wijst dat de behandeling soms wordt ingezet als andere interventies falen.
Regelgevend toezicht en toekomstig onderzoek
De richtlijnen van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) beperken ECT tot acute, levensbedreigende gevallen, de voorkeur van de patiënt op basis van eerdere ervaringen of therapieresistente situaties. Geaccrediteerde klinieken zijn verplicht om gegevens over de bevalling en de resultaten vast te leggen. De roep om meer regelgeving en verder onderzoek naar de langetermijneffecten blijft echter bestaan.
Het debat rond ECT onderstreept de noodzaak van een rigoureuze beoordeling van zowel de voordelen als de risico’s ervan, vooral gezien het potentieel voor onomkeerbare schade.
De aanhoudende controverse benadrukt de dringende behoefte aan robuustere, placebo-gecontroleerde onderzoeken om te bepalen of de werkzaamheid van ECT de bekende bijwerkingen rechtvaardigt.
