Recente ontwikkelingen op het gebied van DNA-sequencing hebben onderzoekers een ongekend inzicht gegeven in de levens van de Denisovans, een eeuwenoude groep mensen die samenleefde met Neanderthalers en moderne mensen in Azië. Het is pas de tweede keer dat wetenschappers met succes het volledige genoom van een Denisovan hebben gesequenced, afkomstig uit een 200.000 jaar oude tand die in een Siberische grot is ontdekt. Deze baanbrekende ontdekking heeft ons begrip van de geschiedenis van Denisovan dramatisch vergroot en een veel ingewikkelder beeld onthuld dan eerder werd gedacht.
Meerdere Denisovan-populaties en kruising
De nieuwe genoomgegevens geven aan dat er minstens drie verschillende populaties Denisovans bestonden, elk met zijn eigen unieke geschiedenis. Wat vooral opvallend is, is het bewijs dat vroege Denisovans herhaaldelijk kruisten met andere oude menselijke groepen. Dit omvat niet alleen kruisingen met Neanderthalers – een fenomeen dat al is vastgesteld – maar ook met een nog niet geïdentificeerde groep oude mensen.
“Deze studie heeft mijn begrip van het universum van de Denisovans echt vergroot”, zegt Samantha Brown, onderzoeker bij het National Research Center on Human Evolution in Spanje.
Een venster op het diepe verleden
De tand waaruit dit genoom werd gewonnen, biedt een kijkje in een periode in de menselijke geschiedenis die veel eerder bestond dan het voorheen beschikbare Denisovan-genoom. De geschatte leeftijd van het individu – dat ongeveer 205.000 jaar geleden leefde – dateert aanzienlijk van vóór het vorige hoogwaardige genoom, dat naar schatting tussen de 55.000 en 75.000 jaar oud was. Deze nieuwe gegevens werpen een licht op een veel vroeger stadium van het bestaan van de Denisovan en bieden waardevolle inzichten in hun evolutie en interacties met andere oude menselijke groepen.
Denisovan-DNA in moderne mensen
Denisovamensen kregen voor het eerst bekendheid in 2010 toen bleek dat DNA uit een vingerbot gevonden in de Denisova-grot in Siberië anders was dan dat van moderne mensen of Neanderthalers. Uit vervolgonderzoek bleek dat Denisovans zich kruisten met moderne mensen: individuen in Zuidoost-Azië, inclusief die in de Filippijnen en Papoea-Nieuw-Guinea, dragen sporen van Denisovan-DNA. De bron van dit Denisovan-DNA bij moderne mensen blijft echter mysterieus, aangezien het afkomstig is van een populatie Denisovans waar wetenschappers heel weinig over weten.
Kruising met Neanderthalers en een mysterieuze groep
Het nieuw gesequenced genoom bevestigt verder de frequente kruising tussen Denisovans en Neanderthalers, die soms territorium deelden in de buurt van de Denisova-grot. Belangrijk is dat het genoom bewijs bevat van een Neanderthalerpopulatie die 7.000 tot 13.000 jaar vóór leefde vóór de persoon wiens tand werd geanalyseerd. Deze Neanderthalergroep komt met geen enkel bekend genoom overeen, wat erop wijst dat de Denisovans zich hebben gekruist met een voorheen onbekende Neanderthaler-afstamming.
Misschien wel de meest overtuigende bevinding is het bewijs van kruising met een derde, ongeïdentificeerde groep oude mensen. Deze groep had zich honderdduizenden jaren lang onafhankelijk ontwikkeld, los van zowel de Denisovans als de moderne mens. Hoewel Homo erectus, waarvan bekend is dat het de eerste mensachtige is die uit Afrika migreert, een mogelijke kandidaat is, blijft het speculeren totdat er DNA van deze soort kan worden teruggevonden.
“Het is eindeloos fascinerend dat we deze nieuwe populaties blijven ontdekken”, zegt Brown.
Deze ontdekkingen benadrukken de complexiteit van de oude menselijke evolutie en de vage grenzen tussen verschillende groepen. Het nieuwe Denisovan-genoom is een essentieel stukje van de puzzel, dat aanleiding geeft tot verder onderzoek en mogelijk nog meer onbekende takken van de menselijke stamboom onthult.
Het voortdurende onderzoek naar oud DNA belooft ons begrip van de menselijke oorsprong en het ingewikkelde web van interacties die onze soort hebben gevormd voortdurend te hervormen
