De zon heeft onlangs twee belangrijke zonnevlammen van klasse X ontketend, die een impact hebben op de radiocommunicatie in een groot gebied van Noord- en Zuid-Amerika en de Stille Oceaan. Deze uitbarsting van zonneactiviteit houdt verband met een grote, magnetisch complexe zonnevlek, bekend als AR4274, die nu naar de aarde is gericht, waardoor de kans op verdere verstoringen toeneemt.
De recente zonneactiviteit begrijpen
De recente gebeurtenissen begonnen met twee kolossale X-klasse zonnevlammen. Deze uitbarstingen vormen de sterkste categorie van zonne-uitbarstingen en vertegenwoordigen een golf van energie van de zon, veroorzaakt door het plotseling vrijkomen van magnetische energie in zonnevlekkengebieden. De sterkte van een X-klasse flare wordt numeriek gemeten; een X2-fakkel is twee keer zo krachtig als een X1, wat de omvang van deze energielozingen aantoont.
AR4274, de zonnevlek die verantwoordelijk is voor deze uitbarstingen, wordt gekenmerkt door zijn complexe magnetische veld. Deze complexiteit voedt deze krachtige uitbarstingen. Terwijl hij naar de aarde draait, is het waarschijnlijker dat toekomstige uitbarstingen die van deze zonnevlek afkomstig zijn, op onze planeet gericht worden.
Voortdurende fakkelactiviteit en potentiële geomagnetische stormen
De activiteit van de zon is niet gestopt met de eerste X-klasse zonnevlammen. Op 5 november produceerde AR4274 opnieuw een sterke flare, geclassificeerd als een M7.4-klasse. M-klasse uitbarstingen zijn minder intens dan X-klasse uitbarstingen, maar kunnen nog steeds merkbare gevolgen op aarde veroorzaken. Deze uitbarsting ging gepaard met een “partial-halo coronal mass ejection” (CME).
Een CME is een aanzienlijke verdrijving van plasma en magnetisch veld uit de corona van de zon. Hoewel deze specifieke CME niet volledig omvattend is, bezit deze een op de aarde gerichte component – versterkt door de detectie van een “volledig halo-schokfront” voorafgaand aan het belangrijkste CME-materiaal.
NOAA’s Space Weather Prediction Center analyseert momenteel deze CME om de potentiële impact ervan te beoordelen. Ze evalueren of het een op de aarde gerichte dreiging vormt en het waarschijnlijke niveau van de “geomagnetische reactie” dat het zou kunnen veroorzaken. Een geomagnetische storm, veroorzaakt door de interactie van een CME met het magnetische veld van de aarde, kan de werking van satellieten verstoren, elektriciteitsnetwerken beïnvloeden en stromingen in pijpleidingen veroorzaken.
Wat dit ertoe doet: verhoogde zonneactiviteit en potentiële gevolgen
De recente zonnevlammen en CME maken deel uit van een grotere trend van toegenomen zonneactiviteit. De zon werkt volgens een cyclus van ongeveer 11 jaar, waarbij de overgang plaatsvindt tussen perioden van relatieve rust (zonneminimum) en verhoogde activiteit (zonnemaximum). We naderen momenteel het zonnemaximum, dat naar verwachting eind 2024 of begin 2025 zal plaatsvinden, wat betekent dat er de komende maanden waarschijnlijk frequentere en intensere zonne-evenementen zullen plaatsvinden.
De verstoring van de radiocommunicatie veroorzaakt door de recente uitbarstingen benadrukt de potentiële kwetsbaarheid van onze technologie voor zonneactiviteit. Sterke zonnevlammen kunnen de atmosfeer van de aarde ioniseren, radiogolven absorberen en het moeilijk of onmogelijk maken om te communiceren. Bovendien kunnen zelfs zwakkere zonne-evenementen de GPS-navigatie, satellietoperaties en elektriciteitsnetwerken beïnvloeden.
NOAA voorspelt momenteel een kans van 65% op extra uitbarstingen van de M-klasse en een kans van 15% op uitbarstingen van de X-klasse in de komende dagen, wat de noodzaak van voortdurende monitoring en paraatheid onderstreept.
