Een nieuwe studie heeft een mogelijk verband onthuld tussen verstoorde cellulaire klokken en de ziekte van Alzheimer, wat intrigerende mogelijkheden voor behandeling opent. Onze lichamen worden bestuurd door ingewikkelde ritmes die bekend staan als circadiane ritmes – deze interne klokken dicteren alles, van onze slaap-waakcycli tot de timing van biologische processen. Uit onderzoek blijkt nu dat deze ritmes een cruciale rol spelen in de gezondheid van de hersenen en mogelijk betrokken zijn bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer.
De studie, geleid door onderzoekers van de Washington University School of Medicine (WashU Medicine), concentreerde zich op de expressiepatronen van genen die verband houden met het risico op Alzheimer in specifieke hersencellen: astrocyten (die neuronen ondersteunen) en microglia (immuuncellen). Door de hersenen van gezonde muizen te vergelijken met muizen die Alzheimer-achtige symptomen vertoonden, ontdekte het team een significante verstoring in de circadiane ritmes van deze genen. Opmerkelijk genoeg werd dit patroon weerspiegeld in menselijke weefselmonsters, waardoor de bevindingen nog meer gewicht kregen.
“We ontdekten dat ongeveer de helft van de 82 genen die geassocieerd zijn met het risico op Alzheimer worden gereguleerd door de interne klok van het lichaam”, legt neuroloog Erik Muziek van WashU Medicine uit. Dit verband is bijzonder belangrijk omdat het een potentieel mechanisme suggereert waardoor verstoringen in ons dagelijkse ritme zouden kunnen bijdragen aan de pathologie van Alzheimer.
Hoe verstoort de tijd de gezondheid van de hersenen?
De impact van verstoorde circadiane ritmes kan voortkomen uit verschillende factoren. Zo kan de timing van afvalverwijderingsprocessen in de hersenen worden verstoord, wat kan leiden tot de opbouw van schadelijke amyloïde-bèta-eiwitplaques – een kenmerk van de ziekte van Alzheimer. Bovendien kunnen de ritmeverstoringen rechtstreeks van invloed zijn op astrocyten en microglia, waardoor hun vermogen om een gezonde neuronale functie te behouden in gevaar komt.
Het is ook vermeldenswaard dat Alzheimerpatiënten vaak last hebben van zonsondergang – een periode van verhoogde verwarring in de late namiddag of vroege avond. Dit fenomeen ondersteunt verder het idee dat de interne klokken van onze hersenen op ingewikkelde wijze verweven zijn met het algehele functioneren en de vatbaarheid voor ziekten.
Een nieuwe grens in behandeling
Dit baanbrekende onderzoek opent opwindende mogelijkheden voor toekomstige behandelingen van Alzheimer. Als we kunnen begrijpen hoe we deze cellulaire klokken kunnen manipuleren – misschien door hun signalen te versterken of tijdelijk te resetten – zou het mogelijk kunnen zijn om de opbouw van giftige eiwitten te voorkomen en neuronale schade te beperken.
“We hopen te leren hoe we het circadiane systeem kunnen optimaliseren om de accumulatie van amyloïden en andere aspecten van de ziekte van Alzheimer te voorkomen”, besluit Muziek. Hoewel er nog veel onbekend is, biedt deze studie een overtuigende inkijk in een nieuw tijdperk waarin het begrijpen van de interne tijdwaarnemingsmechanismen van ons lichaam de sleutel zou kunnen zijn tot het voorkomen en behandelen van neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer.
